Nasjonelle unnebelåhkoeh jïh unnebelåhkoegïelh

Jis datne unnebelåhkoe-almetje dellie reaktam åtnah dov nasjonelle unnebelåhkoegïelem provhkedh gosse åajvaladtjigujmie govlehtallh. Daesnie åadtjoeh daejredh magkerh reaktah åtnah jïh maam maahtah krïebpesjidh dehtie dov tjïelteste jïh åajvaladtjijste.

Jaepeste 2000 Sveerje Europaraerien ramkonvensjovnem dåhkasjahteme unnebelåhkoegïelide vaarjelidh jïh dan europeiske njoelkedassem laantedajvi – jïh unnebelåhkoegïelide. Dan njoelkedassen tjïrrh juvdelassjh, romeerh, saemieh, sveerjesoemh jïh tornedaelien almetjh nasjonelle unnebelåhkoeh. Dellie aaj dej gïelh jiddisch, romska (romani chib), saemien, soemengïele jïh meänkieli unnebelåhkoegïelh.

Nasjonelle unnebelåhkoeh jïh unnebelåhkoegïelh edtjieh vaarjelovvedh jïh evtiedovvedh

Laake (2009:724) nasjonelle unnebelåhkoej bïjre abpe Sveerjesne dåhkasjahteme. Laake nænnoste dah nasjonelle unnebelåhkoegïelh edtjieh vaarjelovvedh jïh evtiedovvedh. Dah gïeh unnebelåhkoeh reaktam utnieh sijjen kultuvrem gorredidh jïh evtiedidh jïh unnebelåhkoegïelem dovne lïeredh, evtiedidh jïh provhkedh.

Reereme-åajvaladtjh edtjieh dejtie nasjonelle unnebelåhkojde nuepiem vedtedh meatan årrodh dej sijjen gyhtjelassh baajnehtidh jïh dan gåhkese guktie nuepie unnebelåhkoejgujmie dagkerh gyhtjelassh raeriestidh. Åajvaladtji dïedte lea nasjonelle unnebelåhkoereaktaj bïjre bievnedh jïh dïhte byjjes dïedte guktie unnebelåhkoelaake stilleme.

Sjïere reaktah soemengïelese, meänkieli jïh saemien

Stuehkie lea soemengïelen, meänkielin jïh saemien reeremedajve. Dellie datne gie soemengïelem, meänkielim jïh saemiem soptsesth jïh Stuehkien tjïeltesne årroeh sjïere reaktah åtnah.

Datne gie akten reeremedajven tjïeltesne årroeh reaktam åtnah åajvaladtjigujmie dov gïelesne govlehtalledh sjïere aamhtesi bïjre gusnie åajvaladtjh nænnoestæjjine leah. Datnem edtjieh vaestiedidh dovne njaalmeldh jïh tjaaleldh dennie seamma gïelesne. Åajvaladtjh maehtieh nænnoestidh man tïjjem jïh mennie sijjesne maahtah unnebelåhkoegïelem provhkedh. Tjïelten aaj dïedte aarhskuvlem jïh båerieshoksem unnebelåhkoegïelesne öörnedh, abpe tïjjem jallh mahte abpe tïjjem jïs guhte dam vaajtele.

Förskola på nationella minoritetsspråk (teekste aaj daaroengïelesne)

Voereshokse Stuehkien staaresne

Tjïelth mah reeremedajvesne dïedtem utnieh ulmie jïh njoelkedassh nænnoestidh sijjen unnebelåhkoepolitihken barkose.

Ietniengïelelohkehtimmie

Maanah gïeh nasjonelle unnebelåhkosne maehtieh unnebelåhkoegïelem ietniengïeline lohkedh. Govlehth dejnie dov skuvlen lohkehtimmie – jïh barkoebïhkedæjjine jis dov leah gyhtjelassh.